Wrocław BEZ przemocy - Wrocławska Kampania Przeciwdziałania Przemocy - 2022


Psychologiczny ostry dyżur - wywiad.

Co może zrobić psycholog podczas interwencji policyjnej? W jakim celu policja prosi o wsparcie psychologa? Dlaczego pomoc psychologiczna jest potrzebna zarówno ofiarom przemocy, jak i sprawcom? Na te i na wiele innych pytań, w rozmowie z Aleksandrą Jadach, odpowiada psycholog Katarzyna Nowak, terapeutka oraz kierowniczka zespołu interwencyjnego psychologów, którzy w szczególnych sytuacjach zostają wzywani do wsparcia podczas interwencji policyjnych.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Jest Pani koordynatorem zespołu interwencyjnego psychologów, którzy są wzywani na różne interwencje policyjne. W jakim celu i kiedy policja prosi o wsparcie psychologów?

Zadaniem psychologa interwencyjnego jest udzielenie wsparcia przede wszystkim ofiarom przemocy domowej, w tym dzieciom oraz osobom starszym. Motywujemy osoby dorosłe do tego, aby skorzystały z pomocy specjalistycznej i w ten sposób przerwały spiralę przemocy, która funkcjonuje w ich rodzinach. Przekazujemy również informację, gdzie sprawcy przemocy mogą skorzystać z bezpłatnej pomocy specjalistycznej.

Kto dzwoni do psychologa, żeby przyjechał do danej rodziny? Tylko policja, czy ktoś jeszcze może o to poprosić?

Psychologa na miejsce zdarzenia wzywa przede wszystkim Policja, ale zdarza się również, że pracownik MOPS-u bądź innej organizacji prosi o wsparcie.

Do jakich spraw najczęściej wzywany jest psycholog?

Najczęściej Psychologowie wzywani są do rodzin, gdzie występuje przemoc domowa. Ale nie tylko - na prośbę policji udzielamy również wsparcia w sytuacjach samobójstw, śmierci, napadów, przesłuchań oraz wypadków komunikacyjnych.

Skupmy się na sytuacjach przemocy domowej. Co robi psycholog po przyjeździe do danej rodziny?

Psycholog po przyjeździe na miejsce zdarzenia rozmawia z ofiarami, udziela wsparcia, co pozwala osobom na odreagowanie negatywnych emocji. Przekazujemy informacje, gdzie ofiary mogą skorzystać z bezpłatnej pomocy specjalistycznej dla siebie i dzieci. Motywujemy do tego, aby skorzystały z tej pomocy. Zostawiamy również informację, gdzie sprawcy mogą skorzystać z bezpłatnej pomocy dla siebie. W przypadku, gdy w rodzinie występuje problem alkoholowy, zgłaszamy go do KRPA (Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych) oraz wnosimy o nadzór kuratora nad rodziną.

Czy podczas wizyty w domu psycholog rozmawia również z dziećmi? Jak taka rozmowa wygląda?

Tak, psycholog rozmawia z dziećmi za zgodą rodzica. W przypadku młodszych dzieci oprócz rozmowy, wykorzystuje się rysunek. Ze starszymi dziećmi rozmawiamy indywidualnie. Rozmowa polega na odreagowaniu i nazwaniu emocji, które towarzyszą dziecku oraz odbarczeniu dziecka z odpowiedzialności za sytuację domową, bo bardzo często zdarza się, że dzieci czują się winne za sytuację przemocy (np. "gdybym był grzeczny...", "gdybym odrobiła lekcje, to tata by nie krzyczał", itp.).Taka rozmowa z dzieckiem pozwala na zmniejszenie jego lęku.

Z jakimi problemami, sytuacjami najczęściej spotyka się Pani w swojej pracy?

W swojej pracy najczęściej spotykam się z różnymi sytuacjami przemocy, w tym przemocy seksualnej (gwałtami). Często osoby, które zgłaszają się do gabinetu przychodzą z powodu depresji czy też różnych lęków, które utrudniają im funkcjonowanie.

Co Panią szczególnie poruszyło podczas wykonywania obowiązków?

Dla mnie najbardziej poruszające są sytuacje, gdzie dzieci i osoby starsze doświadczają przemocy. Mam poczucie, że dzieci i osoby starsze często zależne są od innych: rodziców, opiekunów. To właśnie te osoby mają wpływ na to, jak będzie wyglądało potem życie tych, którymi się "opiekują". Zdarzają się sytuacje, gdzie ciężko o wsparcie ze strony rodziców i opiekunów dla dziecka czy osoby starszej. To bardzo trudne i smutne sytuacje.

W czasie interwencji współpracuje Pani ściśle z policją. Jak widzi Pani ich rolę w czasie interwencji? Czy i w jaki sposób zachęciłaby Pani osoby doznające krzywdy do wzywania policji na interwencje?

Policja zawsze jako pierwsza przyjeżdża na miejsce zdarzenia, to oni po ocenie sytuacji wzywają psychologa. Wezwanie Policji w sytuacji przemocy daje szansę na to, żeby przerwać spiralę przemocy. To informacja dla sprawcy, że jego zachowanie jest przestępstwem i może ponieść konsekwencje. Można poprosić Policję o wezwanie psychologa, który udzieli wsparcia i przekaże informacje, jak dalej postąpić.

Może poda Pani jakąś krótką instrukcję, jak postępować w przypadku doświadczania, ale także i widzenia przemocy domowej?

W przypadku doświadczenia przemocy bądź bycia świadkiem niezwykle ważne jest to, aby powiedzieć o tym, a nie ukrywać tego faktu. W każdym komisariacie są osoby wyznaczone do takich sytuacji, można pójść porozmawiać, poprosić o pomoc i tam zostanie uruchomiona dalsza procedura. Tylko powiedzenie o tym, że doświadcza się przemocy daje szansę na to, żeby zmienić swoją sytuację.

Jednym z celów jest zachęta ofiar oraz sprawców do zgłoszenia się na terapię dla ofiar/sprawców. W jaki sposób w czasie interwencji zachęca Pani osoby do tego, żeby zgłosiły się po dalszą pomoc?

Psycholog w czasie interwencji przeprowadza rozmowę z ofiarą, stara się odbarczyć ją z odpowiedzialności, nazwać zachowania sprawcy, pokazać mechanizmy, które funkcjonują w danej rodzinie. Mówimy o tym też, czym jest uzależnienie od alkoholu, jak to wpływa na uzależnionego i poszczególnych członków jego rodziny. Wspieramy to, że dana osoba odważyła się powiedzieć o przemocy. Często osoby doświadczające przemocy, w takiej rozmowie otwierają się i wykazują inicjatywę, aby skorzystać z pomocy specjalistycznej. Jeśli sprawca jest na miejscu zdarzenia to psycholog rozmawia również z nim. Nazywa różne zachowania, pokazuje ich wpływ na sprawcę i poszczególnych domowników. Zachęca do skorzystania z pomocy jako szansy na poprawienie i zmianę relacji w jego rodzinie.

Poza interwencjami prowadzi Pani między innymi terapię ofiar. Czym charakteryzuje się taka terapia? Kto może się na nią zgłosić? Ile zazwyczaj trwa cały proces?

Aby rozpocząć oddziaływania terapeutyczne, konieczna jest motywacja i decyzja samych osób zainteresowanych.

Terapia to proces, którego czas trwania uwarunkowany jest od od stanu psychicznego oraz zasobów osobowościowych zainteresowanego. Czasem terapia trwa rok, a czasem 3 lata.

Te oddziaływania muszą uwzględniać cele i perspektywę klienta, wykorzystywać jego osobistą moc i zasoby. Istotą oddziaływań terapeutycznych jest zmiana "przemocowych" wzorców i sposobów obcowania z własną mocą na strategie "bez przemocy": poszukiwanie nowych wzorców, rozwiązań, ról i zachowań w sytuacjach konfliktowych itp. Ten proces polega na odbudowywaniu poczucia własnej kompetencji, wartości, podmiotowości i autonomii utraconych w wyniku doświadczania przemocy, a także na odzyskiwaniu poczucia sprawczości, dającej nadzieję na lepszą jakość życia.

Ile kosztuje udział w terapii?

W placówkach NFZ warunkiem koniecznym jest to, żeby pacjent był ubezpieczony, wtedy z terapii można skorzystać bezpłatnie. W prywatnych gabinetach koszt sesji terapii zaczyna się zazwyczaj od 80zł.

Co daje uczestnikom terapii udział w niej?

Osoby, które decydują się na terapię mają możliwość na poznanie samego siebie, przyjrzenie się swoim relacjom rodzinnym, przekonaniom, w których były wychowane. Świadomość siebie daje możliwość zmiany swojego dotychczasowego funkcjonowania z destruktywnego na takie, które ułatwia życie w otaczającym świecie oraz daje możliwość samorozwoju.

Zna Pani dalsze losy ludzi, którzy ukończyli terapię? Czy widać efekty w ich życiu?

Czasem pacjenci przychodzą lub piszą, żeby powiedzieć co u nich słychać. Wiem, że część podjęła pracę, rozpoczęła studia lub jakieś kursy. Kobiety, które zdecydowały się aby zostać w związkach, nauczyły się stawiania granic swoim partnerom. Kobiety często w trakcie terapii zmieniają się wizualnie. Ja mówię, że rozkwitają jak róże. Bardzo mnie to cieszy osobiście.

Mam wrażenie, że praca z ofiarami przemocy jest bardzo trudną działką. Co Panią skłoniło do tego, żeby zająć się niesieniem takiej pomocy?

Tak,praca z ofiarami przemocy do najłatwiejszych nie należy. Co mnie skłoniło? Myślę, że wiara w człowieka. Mam przekonanie, że człowiek, jeśli czegoś chce, to jest to w stanie osiągnąć. Czasem bywa tak, że samym jest nam bardzo ciężko i wydaje się, że już nic ani nikt nie jest nam w stanie pomóc. Kiedy patrzę w oczy dzieciom, które są bezbronne i doświadczają przemocy to myślę sobie, że to, co mogę zrobić to spróbować popracować z ich rodzicami i pokazać, że można żyć inaczej. Jeśli uda mi się pomóc choć jednej rodzinie na dziesięć, to daje mi to poczucie satysfakcji.

Dziękuję bardzo za rozmowę.

Wywiad przeprowadziła: Aleksandra Jadach


Wrocław BEZ przemocy - Wrocławska Kampania Przeciwdziałania Przemocy